صفر تا صد عملیات آتشنشانی ,

چکیده

عملیات آتش نشانی به عملیات هایی گفته می‌شوند که آتشنشانان با تجهیزات اطفا حریق خود وارد عمل شده و آتش را خاموش می‌کنند. معمولا اهداف این نوع عملیات ها، اطفا حریق و نجات جان افراد و مال مردم بوده است.
عملیات های آتش نشانی ممکن است در فضاهای باز و فضاهای بسته انجام بگیرد که هر کدام چالش های خود را دارند که در ادامه به طور کامل مورد بررسی قرار گرفته است.
همچنین آتش نشانان از تکنیک های متفاوتی برای اطفا حریق انجام می‌دهند که هر کدام مناسب با شرایط خاصی است. مهمترین این تکنیک ها شامل موارد زیر می‌شود که اگر درباره جزئیات آن کنجکاو هستید، می‌توانید روی انواع تکنیک های حریق کلیک کنید:

• حمله مستقیم 
• حمله غیرمستقیم
• حمله ترکیبی
• اطفا با فوم

مقدمه

یا تا به حال برایتان سوال شده است که که آتش‌نشان ها طی عملیات خود با چه چالش ها و سختی هایی روبه‌رو می‌شوند و باید چه فداکاری هایی کنند تا جان مردم را نجات دهند؟ یا اینکه این عملیات حماسی شامل چند مرحله می‎شود و انواع آن چیست؟ برای آگاهی بیشتر اسکرول کنید تا به تک تک این سوالات پاسخ دهیم.

• عملیات آتش‌نشانی

• به عملیاتی گفته می‌شود که در آن آتشنشانان با ابزارهای مختلف خود که شامل شلنگ های آتشنشانی و خاموش کننده های دستی و ... می‌شود، سعی میکنند تا اطفا حریق را با موفقیت انجام دهند. آتشنشانان سعی میکنند تا کمترین میزان خسارت به اموال مردم زده شود و برای عملی کردن آن همیشه آماده فدا مردن جان خودشان نیز هستند.
• این عملیات اهداف مختلفی دارد مثل نجات جان مردم، اطفا حریق، جلوگیری از گسترش آتش و ایمن سازی محیط است که برای عملی کردن آن، آتشنشانان باید هماهنکی و سرعت بالایی داشته باشند. به همین دلیل است که آتشنشانان باید تمرینات سختی را پشت سر بگذارند تا در روز موعود، عملیات هایشان را با موفقیت به پایان برسانند.

• مراحل عملیات آتشنشانی

• عملیات آتشنشانی را میتوان به 5 مرحله تقسیم کرد که در ادامه هر یک را بررسی خواهیم کرد

• دریافت گزارش

• دریافت گزارش را خود، میتوان به سه مرحله مجزا تقسیم کرد:

• دریافت تماس اظطراری

• در ابتدا شهروندان با تماس با شماره 125 آتشنشانان را از وقوع حادثه مطلع می‌کنند و این مرحله شروع کننده عملیات آتشنشانان است.

•  جمع آوری اطلاعات

• در این مرحله اوپراتور فرماندهی مرکزی یکسری اطلاعات کلیدی مانند نوع حادثه، زمان وقوع حادثه، آدرس دقیق نام تماس گیرنده را جمع آوری می‌کند.

• اعلام وضعیت و اعزام نیروها

• مرکز فرماندهی بسته به نوع اطلاعات دریافتی، گروه مناسب خود را به محل حادثه می‌فرستد. این گروه ها معمولا شامل شامل خودروهای اطفاء حریق، خودروهای نجات، آمبولانس و سایر واحدهای تخصصی نیز می‌شوند.

• رسیدن به محل حادثه و ارزیابی صحنه

• 
• ماشین آتشنشانی با رعایت ایمنی و سرعت مناسب به محل حادثه نیز می‌رسند و در یک موقعیت ایمن مستقرر می‌شوند. سپس فرمانده حادثه یک ارزیابی دقیق که شامل موارد زیرمی‌شود:
• تعیین وسعت و شدت حریق (در صورت وجود)
• شناسایی خطرات احتمالی (مانند مواد خطرناک، سازه‌های ناپایدار، خطوط برق فشار قوی)
• تعیین تعداد و وضعیت احتمالی افراد در معرض خطر
• بررسی مسیرهای دسترسی و خروج
• تعیین جهت وزش باد و تأثیر آن بر گسترش حریق و دود
• تعیین منابع آب موجود

• تعیین اهداف و چیدن استراتژی مناسب با حادثه

• در این مرحله ابتدا اولویت ها تعیین می‌شود، برای مثال نجات جان دیگران نسبت به نجات مال دیکران از اولویت بالاتری برخوردار است. با تعیین اولویت ها آتشنشانان اگر در حین عملیات بین دو راهی گیر کردند، به راحتی میتوانند تصمیم درستی نیز بگیرند.
• پس از تعیین اولویت ها نوبت به تعیین اهداف می‌شود. برای مثال عملیات نجات افراد باید زیر 1 ساعت تمام گردد. تعیین اهداف مشخص می‌کند که آتشنشانان چه چیزهایی را باید در اولویت قرار دهند. حال آتشنشانان برای رسیدن به اهدافشان باید استراتژی مناسبی را بچینند که مرحله بعد ما می‌شود.همچینین آتشنشانان در این مرحله، تمامی شرایط را می‌سنجند درست مثل یک بازی شطرنج؛ بنابراین برای هر عملیات یک نقشه کافی نیست.

• اجرای استراتژی

• بعد از تعیین هدف و چیدن استراتژی، نوبت به اجرای آن می‌رسد.
• خود این مرحله شامل چندین عملیات دیگر می‌شود که براساس اولویت های تعیین شده،به آن رسیدگی می‌شود:
• عملیات نجات : طبیعتا، نجات مردم در حوادث همیشه از بالاترین اولویت برخوردار بوده و آتشنشانان تحت هر شرایطی تمام تلاششان را می‌کنند تا این عملیات را با موفقیت به پایان برسانند.
• عملیات اطفا حریق : بعد از نجات مردم، نوبت به عملیات اطفا حریق یا خاموش کردن آتش نیز می‌رسد تا از افزایش خسارت ها جلوگیری شود.
• عملیات حفاظت از مجاورین و اموال : در این عملیات، گروه دیگری سعی می‌کنند تا از توزیع آتش به ساختمان یا خانه های دیگر جلوگیری کنند. همچنین حفاظت از اموال هم جزو عملیات آتشنشانان هست تا خسارت وارد شده، به حداقل برسد.

• وضعیت آتش خاموش

• پس از تمامی مراحل، وضعیت آتش خاموش اعلام می‌گردد. در این مرحله آتشنشانان عملیات خود را با انجام موارد زیر، تکمیل می‌کنند:
• بررسی منطقه و اطمینان از عدم وجود شعله
• بررسی علت آتش‌سوزی
• حفاظت از صحنه برای بررسی و تحقیق بیشتر
• بازسازی محل
• بازگشت به ایستگاه و حالت آماده باش
•  
• همانطور که می‌دانید آتش‌سوزی می‌تواند در مکان بسته و باز شکل بگیرد که هر کدام چالش و مشکلاتی را برای آتشنشانان بوجود می‌آورد. بیایید تا آنها را بررسی کنیم:
•  

• آتش سوزی در فضاهای بسته

• این نوع آتش‌سوزی، شامل تمامی سازه هایی می‌شود که انسان ساخته است. بدلیل فضای بسته و تنگ، حرارت بالا رفته و کار آتشنشانان سخت‌تر می‌شود. علاوه بر آن، اگر آتش‌سوزی در ساختمان های صنعتی، کارخانجات و آزمایشگاه‌ها اتفاق بیفتد، بدلیل وجود موادهای منفجره به ویژه در آزمایشگاه‌ها، ممکن است آتش گسترش یابد و مجروحین و خسارت‌ ها نیز افزایش یابند. علاوه بر تمامی این موارد، بدلیل اینکه آتشنشانان آشنایی با ساختار سازه ها ندارند، ممکن است راه خود را گم کرده و جانشان به خطر بیفتد.

• آتش‌سوزی در فضاهای باز

• 
• منظور از آتش‌سوزی در فضاهای باز، آتش‌سوزی در طبیعت است. مانند آتش‌سوزی در فضاهای بسته، این فضاها هم چالش های خود را دارند که در بیشتر مواقع، آتشنشانان را بیشتر درگیر خود می‌کنند. چالش های این نوع فضاها شامل انتقال آتش با سرعت زیاد، بزرگی منطقه، ثبات نداشتن در یک منطقه، محدودیت در دسترسی به آب، وزش باد و ... نیز می‌شود. علاوه موارد مذکور، ممکن است آتش‌سوزی در یک محیط پرت اتفاق بیفتد که موجب دسترسی و ارتباط سخت تر می‌شود.

• انواع تکنیک های اطفا حریق

• آتشنشانان برای مهار آتش، نسبت به شرایط و مکان آتش‌سوزی، از تکنیک های مختلفی استفاده می‌کنند که در زیر به 5 تای آنان اشاره شده است:

• حمله مستقیم

• در این روش اطفا حریق، آتشنشانان مواد خاموش کننده را بطور مستقیم روی شعله یا آتش می‌ریزند. هدف از استفاده از این روش، کاهش حرارت و رساندن آن به دمای زیر اشتعال است. این روش در آتش‌سوزی های کوچک، مکان ‌هایی با دسترسی آسان و حریق‌های جامد استفاده می‌شود. در این روش، میزان آبی که مصرف می‌شود از بقیه کمتر بوده و این مورد یک مزیت بزرگ است.
• یکی از معایب بزرگ این روش، نزدیک شدن بیش از حد به آتش است. همچنین استفاده از این روش باعث علاوه بر اینکه باعث ایجاد بخارهای زیاد می‌شود، بلکه در حریق های بزرگ نیز اثرپذیری ندارد.
• آتشنشانان در این روش از شلنگ‌ها و نازل‌ها استفاده می‌کنند و در حین پاشیدن آب به پیشروی خود ادامه می‌دهند.

• حمله غیرمستقیم

• از این روش در حریق‌های در محیط بسته، حریق‌هایی با حرارت بالا نیز استفاده می‌شود. در این روش، آتشنشانان به صورت غیرمستقیم اطفا حریق را انجام می‌دهند. یعنی به جای اینکه مستقیما روی بدنه شعله آب بریزند، روی دیواره‌های سازه‌ها آب میریزند. این کار باعث ایجاد بخار و کاهش اکسیژن می‌شود و درنهایت آتش خاموش می‌شود. بزرگ‌ترین مزیت این روش، ایمنی بیشتر آتشنشانان است و کاهش مصرف آب است.
• برای معایب این روش، می‌توان به سوختگی از طریق بخار، محدود به فضای بسته و درک حریق نیز اشاره کرد. همچنین در اغلب مواقع، آتش با استفاده از این روش بطور کامل خاموش نمی‌شود و لازم است بعد از اجرای این روش، از روش حمله مستقیم استفاده شود که ما را به روش بعدی می‌برد.

• حمله ترکیبی

• همانطور که در بالا اشاره شد، ممکن است استفاده از روش حمله غیرمستقیم بطور کامل آتش را خاموش نکند و لازم باشد از روش حمله مستقیم هم استفاده شود. در این روش، در ابتدا حرارت و میزان حریق را با استفاده از روش حمله غیرمستقیم، کاهش داده و کار را با حمله مستقیم تمام می‌کنند.
• مطالب مرتبط :  
• با انواع ماشین های آتش نشانی بیشتر آشنا شوید!
• اطفا با فوم
• 
• این روش برای مایع‌هایی که قابل اشتعال هستند(مثل بنزین) و مواد جامدی که احتمال حریق دوباره را دارند، استفاده می‌شوند. استفاده از فوم در اطفا حریق، باعث می‌شود یک لایه پایدار روی سطح سوختگی قرار گیرد و جلوی رسیدن بخارات قابل اشتعال به اکسیژن را بگیرد و در نهایت باعث خاموشی آتش شود. این فوم، حاوی آب است که با تبخیرش، باعث خنک‌سازی محیط می‌شود.
• این روش، اغلب در فضاهای بسته و در مکان‌هایی استفاده می‌شود که در آنها مواد قابل اشتعال و منفجره زیادی وجود دارد.
• فوم آتشنشانی انواع مختلفی دارد:
• فوم پروتئینی منظم(PF) : از پروتئین های طبیعی ساخته می‌شود و برای حریق های هیدروکربنی چون نفت و بنزین استفاده می‌شود.
• فوم‌های فلوئوروپروتئینی(FPF) : همان فوم های پروتئینی هستند با این تفاوت که در آنها از مواد فلوئوردار استفاده می‌شود که باعث افزایش مقاومت در برابر آلودگی های نفتی نیز می‌شود.
• فوم‌های لایه نازک آبی(AFFF) : فوم های مصنوعی هستند که یک لایه آبی روی سطح سوخت تشکیل می‌دهند که خاموش‌کننده های بسیار سریعی هستند. این فوم ها برای حریق های هیدروکربنی و قطبی مثل الکل ها کابرد دارند.
• و ...
•  

• اطفا با گازهای خنثی

• از این روش در محیط های حساس به آب استفاده می‌شود مثل موزه‌ها، اتاق سرورها و آرشیوها. این گازها نارسانا، غیرسمی بوده و هیچ اثر بدی برروی لایه اوزون ندارد. این گازها با کاهش سطح اکسیژن یا اختلال در واکنش‌های شیمیایی آتش را خاموش می‌کنند و پس از اطفاء، اثری از خود به جا نمی‌گذارند.

• انواع حریق

• کلاس A : حریق مواد حامد قابل اشتعالی که پس از سوختن، خاکستر به جای می‌گذارند مثل چوب و کاغذ.
• کلاس B : حریق مایعات و گازهای قابل اشتعال مثل نفت و الکل.
• کلاس C : حریق تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی.
• کلاس D : حریق فلزات قابل اشتعال مثل منیزیم و سدیم.
• کلاس E : حریق های ناشی الکتریسیته مثل وسایل برقی یا دستگاه های مولد.
• کلاس F : حریق روغن ها و چربی های پخت و پز.

• اصول عملیات آتشنشانی

• عملیات H : این نوع عملیات شامل تمامی فعالیت‌ های مربوط به استفاده از شلنگ‌ های آتشنشانی، برای انتقال مواد اطفا خریق نیز می‌شود.
• عملیات P : این نوع عملیات، استفاده از پمپ های آتشنشانی برای فشار و جریان آب را شامل می‌شود.
• عملیات F : این نوع عملیات شامل استفاده از مواد های شیمیایی چون فوم برای اطفا حریق را می‌شود.

• سوالات متداول

• Flashover به چه معناست؟
• وقتی دمای محیط به‌قدری بالا می‌ره که همه‌ی مواد قابل‌اشتعال داخل فضا تقریباً هم‌زمان شعله‌ور می‌شن. این اتفاق خیلی سریع رخ می‌ده و معمولاً با گرمای شدید و دود غلیظ همراهه.
•  
• Backdraft چیست و چطور اتفاق می‌افتد؟
• وقتی توی یه فضای بسته آتیش در حال سوختنه اما اکسیژن کمه، ورود ناگهانی هوا می‌تونه باعث یه انفجار مهیب بشه. معمولاً با علائمی مثل دود فشرده و مکش هوا همراهه.
•  
• Size‑up یا ارزیابی اولیه صحنه چیست؟
• یعنی همون ارزیابی سریع و دقیق صحنه‌ی حادثه، که بر اساس اون تصمیم می‌گیرن چطور وارد عمل بشن. این کار شامل بررسی نوع حریق، موقعیت، خطرات و منابع موجود می‌شه.
•  
• چرا تهویه در عملیات ضروری است؟
• تهویه درست، باعث کاهش حرارت و دود می‌شه و دید بهتری به آتش‌نشان‌ها می‌ده. اگه درست انجام نشه، ممکنه خطراتی مثل فلش‌اور یا انفجار گاز به وجود بیاد.
•  
• SCBA چیست و چرا ضروری است؟
• SCBA دستگاهی‌یه که به آتش‌نشان‌ها کمک می‌کنه تو محیط‌های پر از دود یا کم‌اکسیژن نفس بکشن. بدونش کار تو همچین شرایطی واقعاً خطرناک می‌شه.
•  
• نازل مستقیم و پاششی چه کاربردهایی دارند؟
• نازل مستقیم وقتی به کار میاد که بخوان شعله رو دقیق هدف بگیرن، درحالی‌که نازل پاششی برای خنک کردن فضا و پراکندگی حرارت مناسب‌تره. هر کدوم کاربرد خودش رو داره.
•  
• مراحل اولیه یک عملیات اطفا چیست؟
• اول صحنه رو بررسی می‌کنن (size-up)، بعد تصمیم می‌گیرن چه استراتژی‌ای مناسبه، مثل حمله مستقیم یا دفاعی. بعدش تیم وارد می‌شه و عملیات اطفا رو شروع می‌کنه.
•  
• پیش‌بینی رفتار آتش در فضاهای بسته چگونه است؟
• آتش در محیط بسته می‌تونه خیلی سریع غیرقابل‌پیش‌بینی بشه. با مشاهده‌ی تغییرات در دود، گرما و صدا می‌شه احتمال بروز فلش‌اور یا بک‌درفت رو پیش‌بینی کرد.
•  
• امیدوارم که از این مقاله لذت برده باشید. همگی ما از مجموعه f125.ir آرزوی موفقیت برای آتشنشانان فداکار و عزیزمان می‌کنیم و امیدوار هستیم که روح آتشنشانانی که جانشان را از دست داده‌اند، شاد باشند.
• با آرزوی موفقیت برای تمامی آتشنشانان کشورمان.
•