آتش سوزی جنگل ها و راه های جلوگیری از آن ,

آتش سوزی در جنگل ها می‌تواند اموال و جان انسان ها را به خاطر بیندازد و خسارت های زیادی به سیستم اکوسیستم بزند. از علل های اصلی آتش سوزی جنگل ها می‌توان به برخورد صاعقه، سوزاندن نادرست زباله ها و خاموش نکردن آتش ایجاد شده در طبیعت توسط انسان که می‌تواند هم به صورت عمدی و هم به صورت تصادفی باشد، اشاره کرد. همچنین مواردی چون پوشش گیاهی در جنگل ها، بوته زار ها یا مراتع، وزش باد شدید، برگ های افتاده از درخت، شرایط خشک و گرمای شدید می‌توانند سرعت گسترش آن را افزایش دهند.
بدین صورت که ابتدا به وسیله یک صاعقه و آتش افروزی، آتش ایجاد شده و از طریق باد و گیاهان به درختان و گیاهان دیگر منتقل شده و آتش سوزی بزرگی را ایجاد می‌کند. به همین دلیل تاکید می‌کنند حتی یک آتش کوچک را در طبیعت روشن نگذارید زیرا آتش سوزی بزرگ تر جنگل ها همگی از این آتش کوچک شروع می‌شوند.
مایکل گلگر، مدیر ارشد کاهش مخاطرات در شرکت تایدال بیسین، اظهار داشت: «امروزه جوامع در سراسر جهان به یک رویکرد چندوجهی برای کاهش تأثیرات این بلایای طبیعی روی آورده‌اند. از ایجاد فضاهای دفاعی گرفته تا پیاده‌سازی سیستم‌های شناسایی زودهنگام، اقدامات متنوعی وجود دارند که به ایجاد جوامعی مقاوم، محافظت از جان و مال و زندگی ایمن‌تر در کنار آتش‌سوزی‌های جنگلی کمک می‌کنند».

راه های جلوگیری از آتش گرفتن جنگل ها و گسترش آن

• آتش‌کمپ خود را در مکانی باز و دور از مواد قابل اشتعال بسازید.
• هرگز آتش را بدون نطارت رها نکنید.
• ذغال داغ را با دقت دفع کنید.
• آتش را روشن در طبیعت رها نکنید.
• مواد دودی را با دقت خاموش کنید.
• هیچ چوب آتش را در منطقه امن در برابر آتش ذخیره نکنید.
• توجه ویژه به شرایط آب و هوایی و خشکسالی
• از هر فعالیتی که شامل آتش یا جرقه باشد، زمانی که هوا گرم، خشک و بادی است، خودداری کنید.
• قبل از روشن کردن آتش، محیط اطراف خود را در برابر مواد قابل اشتعال پاکسازی بکنید.
• از چوب های کوچک برای روشن کردن آتشتان استفاده کنید.
• با دنبال کردن مراحل زیر مطمئن شوید که آتش کپم شما خاموش شده باشد:
• مطمئن شوید که آتش‌کمپ شما کاملاً خاموش شده است با دنبال کردن مراحل زیر:

                        آتش را با حداقل یک سطل آب غرق کنید.

                        آن را هم بزنید.

                        یک سطل دیگر آب اضافه کنید.

                        دوباره آن را هم بزنید.

                        آتش‌کمپ شما باید سرد به لمس باشد قبل از اینکه آن را ترک کنید.

• به یاد داشته باشید که اگزوز شما می‌تواند دمای بالای 1000 درجه برسد! بنابراین، از رانندگی یا پارک کردن روی علف‌های خشک خودداری کنید.
• همیشه کپسول های خودرو در ماشینتان باشد تا در مواقع بحرانی، آتش را قبل از گسترش یافتن خاموش کنید.
• جرقه ها را از پوشش گیاهی دور نگهدارید.
• ایمنی استفاده از فشفشه ها را رعایت کنید.
• زباله ها را با دقت فراوان بسوزانید و زمانی این کار را انجام دهید که شدت وزش باد کم باشد.
• اگر اوضاع وخیم شد و شما کپسولی همراهتان نداشتید، با تماس با شماره 125 این مورد را گزارش دهید و سریعا از محل دور شوید.
• برش شاخه های اضافی درختان برای کاهش سرعت انتقال آتش
• آموزش دیدن که از مهم ترین راه ها به حساب می‌آید.

یکی از روش های بحت برانگیز اما موثر این است که آتشی توسط متخصصان آتش نشانی تحت شرایط بسیار کنترل شده روشن می‌شود تا مواد قابل اشتعال بسوزند تا از تشدید آتش سوزی های آینده جلوگیری شود.

تکنولوژی های موثر در جلوگیری از آتش گرفتن جنگل ها

حسگر های Bosch BME688

در حوزه پیشگیری از آتش‌سوزی جنگل‌ها، استفاده از فناوری‌های پیشرفته نظیر حسگرهای توسعه‌یافته توسط بوش، نقشی کلیدی ایفا می‌کند. این حسگرها با توانایی تشخیص زودهنگام گازهای ناشی از آتش، به آتش‌نشانانی مانند ریکی استالی امکان می‌دهند تا سریع‌تر واکنش نشان داده و از گسترش حریق جلوگیری کنند، همان‌طور که در مقاله ذکر شده است. سیستم Silvanet Dryad، مجهز به حسگر Bosch BME688 و پشتیبانی از هوش مصنوعی، گازهایی مانند مونوکسید کربن و هیدروژن را در مراحل اولیه شناسایی کرده و در بازه زمانی 1 تا 60 دقیقه هشدار صادر می‌کند، سیگنال‌هایی به سیستم ابری ارسال می‌کند و خدمات اضطراری را فعال می‌سازد. شبکه IoT این سیستم با دروازه‌های خورشیدی تا 15 سال بدون نیاز به نگهداری عمل می‌کند و با اندازه‌گیری دما، رطوبت و فشار، نقشه‌برداری اقلیمی دقیقی ارائه می‌دهد.
حسگر BME688 با نرم‌افزار BME AI-Studio Server، دقت تشخیص را از طریق تحلیل داده‌ها بهبود می‌بخشد، و این فناوری به‌عنوان زنگ خطر جنگل با هدف کاهش 600 میلیون تن انتشار کربن تا سال 2030، در مقابله با تغییرات اقلیمی و افزایش آتش‌سوزی‌ها نقش دارد.

پروژه FireSat

گوگل با همکاری سازمان غیرانتفاعی Earth Fire Alliance و سازنده ماهواره Muon Space، پروژه FireSat را برای بهبود ردیابی آتش‌سوزی‌های جنگلی از فضا راه‌اندازی کرده است. این همکاری در سال 2024 اعلام شد و هدف آن پرتاب مجموعه‌ای از بیش از 50 ماهواره است که اولین نمونه آن در مارس 2025 به فضا فرستاده شد. برنامه تکمیل این مجموعه تا سال 2029 است تا ماهواره‌ها بتوانند هر 20 دقیقه تصاویری از مناطق مستعد آتش‌سوزی در سراسر جهان ثبت کنند و آتش‌های کوچک تا 10 متر مربع را در مراحل اولیه تشخیص دهند. این داده‌ها سریع‌تر از همیشه به تحلیل‌گران زمینی و سیستم‌های هوش مصنوعی منتقل می‌شود تا واکنش به‌موقع امکان‌پذیر شود. برایان کالینز، مدیر اجرایی Earth Fire Alliance، هدف این پروژه را تغییر دیدگاه جهانی و به‌ویژه ایالات متحده نسبت به مدیریت آتش‌سوزی‌ها عنوان کرده است. ماهواره‌های FireSat با دو نوع دوربین (یکی برای طیف مرئی و مادون قرمز کوتاه‌موج و دیگری دوربین حرارتی کریوژنیک با وضوح بالا) مشکل تصاویر دانه‌دار و میدان دید محدود حسگرهای میکروبولومتر ماهواره‌های فعلی مانند NOAA را که گوگل قبلاً برای نقشه‌ها استفاده می‌کرد، برطرف می‌کنند. تصاویر دریافتی در مراکز داده با هوش مصنوعی گوگل تحلیل می‌شوند تا آتش‌های واقعی از خطاهای مثبت کاذب (مانند بام‌های داغ) تفکیک شوند. در حال حاضر یک ماهواره FireSat فعال است و تصاویر آزمایشی را این تابستان منتشر خواهد کرد، با برنامه‌ای برای پرتاب سه ماهواره دیگر در اوایل 2026 و رسیدن به 52 ماهواره در سال‌های آینده. این سیستم به پاسخ‌دهندگان اولیه کمک می‌کند، هرچند دانیل سوان معتقد است که چالش‌های زمان پاسخگویی در شرایط شدید ممکن است حل نشود. کرستال آزلتون بر اهمیت دسترسی کاربران به داده‌ها تأکید دارد که ون آرسدیل با همکاری آژانس‌های آتش‌نشانی دنبال می‌کند. این پروژه با افزایش سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، تشویق‌شده توسط فرمان اجرایی ژوئن ترامپ، هم‌راستا است، اما سوان به پایداری راه‌حل‌های خصوصی و آزلتون به نیاز داده‌های عمومی پایه‌ای اشاره دارند. مشارکت گوگل ممکن است پاسخی به افزایش 50 درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای در سال 2024 به دلیل هوش مصنوعی مولد باشد، که مورایبا کی. جاه آن را تلاشی برای جبران خسارت زیست‌محیطی می‌داند.

پهباد Silvaguard

شرکتی در ایبرسوالده، آلمان، که بر تشخیص زودهنگام آتش‌سوزی‌های جنگلی تخصص دارد، پهپاد جدید Silvaguard را توسط Dryard Networks با استفاده از هوش مصنوعی توسعه داده که سرعت تشخیص، مکان‌یابی و نظارت بر آتش‌ها را افزایش می‌دهد. این پهپاد روز پنج‌شنبه 7 فروردین 1404 در حالی رونمایی شد که آتش‌سوزی‌ها به دلیل گرمای شدید و تغییرات اقلیمی به پدیده‌ای رایج و کشنده تبدیل شده‌اند. Silvaguard تصاویر مادون قرمز ارائه می‌دهد و با سیستم Silvanet، که قبلاً توسط این شرکت طراحی شده و در چندین کشور استفاده می‌شود، همکاری دارد؛ سیستمی که با حسگرهای گازی خورشیدی متصل از طریق شبکه بی‌سیم، آتش‌ها را در مرحله دودکردن تشخیص می‌دهد. هر حسگر مساحتی به اندازه یک زمین فوتبال را پوشش داده و به درخت متصل می‌شود، و پس از تشخیص آتش توسط Silvanet، پهپاد به محل پرواز کرده و تصاویر دقیق ارائه می‌دهد. کارستن برینک‌شولته، مدیرعامل Dryad Networks، اعلام کرد که این پهپاد به‌صورت خودمختار به محل حسگر پرواز کرده و ویدئوهای مادون قرمز و نوری ارائه داد. شرکت همچنان منتظر تأییدیه تجاری Silvaguard از مقامات است، و اطلاعات شامل مختصات جغرافیایی، ویدئو و تصاویر به آتش‌نشانان ارسال می‌شود تا مکان و اندازه آتش را مشخص کرده و تعداد نیروها را تعیین کنند. برینک‌شولته تأکید کرد که در آتش‌سوزی‌های جنگلی، زمان حیاتی است و هرگز نمی‌توان به‌اندازه کافی سریع عمل کرد.

تهدید های اصلی برای خانه ها در هنگام آتش سوزی جنگل ها

به طور کلی، هر خانه دارای سه منطقه اشتعال خانه است که به ترتیب آنها را Immediate Zone، Intermediate Zone و Extended Zone می‌نامند. منطقه Immediate Zone نسبت به دو منطقه دیگر اولویت بالاتری برای رسیدگی دارد و این اولویت به ترتیب پایین می‌آید.

ناحیه فوری(Immediate Zone) : این ناحیه بسیار مهم و حساس است و باید سریعا از مواد قابل اشتعال پاک شود. این ناحیه در 0 تا 1.5 متری خانه قرار دارد که نزدیک ترین ناحیه به خود خانه محسوب می‌شود.
برای ایمنی این ناحیه شما باید:

• بام و ناودان‌ها را از برگ‌های خشک، زباله‌ها و سوزن‌های کاج پاکسازی کنید.
• کاشی‌ها و شینلگ‌های شل یا آسیب‌دیده را تعمیر یا تعویض کنید تا از نفوذ ذرات شعله‌ور جلوگیری شود.
• توری فلزی با مش 1/8 اینچ روی تهویه‌های بام نصب کنید.
• توری پنجره‌های آسیب‌دیده و شیشه‌های شکسته را تعمیر یا تعویض کنید.
• زیر بالکن را با توری بپوشانید تا از تجمع مواد قابل‌احتراق جلوگیری شود.
• مواد قابل اشتعال مانند پوشش گیاهی، برگ، سوزن درخت، هیزم و کود را از دیوارهای خارجی خانه دور نگه دارید.
• وسایل ذخیره‌شده انباری یا تراس را خارج کنید.

Intermediate Zone : این ناحیه 1.5 تا 10 متر از خود خانه فاصله دارد و برای ایمن سازی آن باید:

• مخازن گاز مایع را از گیاهان پاک کنید.
• مسیرها، پیاده‌روها، تراس‌ها و ایوان‌ها را به‌عنوان سد آتش بسازید.
• چمن و گیاهان را تا 10 سانتی‌متر کوتاه کنید.
• گیاهان کوچک زیر درختان را از بین ببرید.
• شاخه‌های پایین درختان را تا 2-3 متر (یک‌سوم ارتفاع برای درختان کوتاه) هرس کنید.
• فاصله تاج درختان را حداقل 5.5 متر (18 فوت) با شیب زمین حفظ کنید.
• تاج درختان بالغ را حداقل 3 متر از خانه دور نگه دارید.
• درختان و بوته‌ها را در گروه‌های کوچکی بکارید و به صورت پیوسته بکارید تا آتش گسترش نیابد.

Extended Zone : دور ترین ناحیه از خود خانه محسوب می‌شود که در فاصله 10 تا 30 متری خانه واقع شده است. هدف در ایمن سازی این منطقه جلوگیری از گسترش آتش و مانع رسیدن آن به ناحیه های دیگر است که برای انجام آن باید کار های زیر را انجام دهید:

• زباله‌ها را از سطح زمین جمع‌آوری کنید.
• گیاهان و درختان مرده را حذف کنید.
• درختچه‌ها و صنوبرهای کوچک میان درختان بزرگ را بردارید.
• پوشش گیاهی اطراف انباری‌ها یا سازه‌های کوچک در این ناحیه را پاکسازی کنید.
  

سوالات متداول

آتش‌سوزی جنگل چیه؟
آتش‌سوزی جنگل حریقی کنترل‌ناپذیر است که در مناطق با پوشش گیاهی قابل‌اشتعال رخ می‌دهد. این پدیده در جنگل‌ها، مراتع، و چمن‌زارها گسترش می‌یابد.

چرا جنگل‌ها تو تابستون آتیش می‌گیرن؟
گرمای زیاد، خشکی هوا، و کاهش رطوبت در تابستان مواد گیاهی را قابل‌اشتعال می‌کند. عوامل انسانی و صاعقه نیز خطر را افزایش می‌دهند.

علل طبیعی آتش‌سوزی جنگل‌ها چیه؟
علل طبیعی شامل صاعقه، فوران آتشفشانی، جرقه صخره‌ها، و احتراق خودبخود است. صاعقه شایع‌ترین علت طبیعی است.

عوامل انسانی آتش‌سوزی جنگل‌ها چیه؟
عوامل انسانی شامل سیگار رها شده، آتش‌سوزی عمدی، سوزاندن زباله، و جرقه تجهیزات است. حدود 85% آتش‌سوزی‌ها در جهان انسانی است.

مثلث آتش تو آتش‌سوزی جنگل‌ها چیه؟
مثلث آتش شامل سوخت (گیاهان خشک)، اکسیژن، و گرما (صاعقه یا جرقه) است. حذف هر یک از این عوامل آتش را متوقف می‌کند.

آتش‌سوزی جنگل چه اثراتی رو اکوسیستم داره؟
آتش‌سوزی جنگل باعث تخریب پوشش گیاهی، کاهش تنوع زیستی، و فرسایش خاک می‌شود. برخی گونه‌های گیاهی از آتش برای رشد استفاده می‌کنند.

چرا آتش‌سوزی جنگل‌ها تو ایران زیاده؟
خشکسالی، گرمای شدید، و عوامل انسانی مانند سهل‌انگاری و آتش‌سوزی عمدی در ایران، به‌ویژه در زاگرس و هیرکانی، آتش‌سوزی را افزایش می‌دهد.

آتش‌سوزی جنگل چه خطراتی برای انسان داره؟
آتش‌سوزی جنگل باعث تخریب اموال، دودزدگی شهرها، و خطرات جانی می‌شود. دود غلیظ مشکلات تنفسی و آلودگی هوا را تشدید می‌کند.

منابع:

https://www.naco.org/news/prevention-resilience-strategies-wildfire-mitigation
https://www.nfpa.org/education-and-research/wildfire/preparing-homes-for-wildfire
https://portal.ct.gov/deep/forestry/forest-fire/forest-fire-prevention-tips
https://dnr.wa.gov/wildfire-resources/wildfire-prevention
https://www.doi.gov/blog/10-tips-prevent-wildfires